Tristörler ( SCR ) | Bağlantısı, Sağlamlık Kontrolü, Uçlarının Tespiti

Tristör Nedir :  SCR olarak da bilinen tristörler, yarı iletken anahtarlama elemanlarıdır. Güç elektroniği devrelerinde kullanılan tristörler, çok hızlı açma ve kapama yapabilme özelliğine sahiptirler.  ( Saniyede 25000 gibi açma kapatma değerlerine ulaşabilen tristörler vardır. ) Dört katlı bir yarı iletkenden oluşan tristörler ( P N P N ) hem AC ( Alternatif Akım ) Hem de DC ( Doğru Akım ) ile çalıştırılabilir olarak üretilirler. Tristörlerin, Anot (Anode) - Katot (Cathode) - Geyt (Gate) olmak üzere üç adet bağlantı uçları vardır. SCR, yarı iletken kontrollü doğrultucu ya da silikon kontrollü doğrultucu anlamına gelmektedir.  Tristörler ( SCR ) Her yönde akım geçirebilirler. Ancak doğru polarize edilmeleri için Anot ucuna ( +  ) ve katot ucuna  ( - ) bağlantı uygulanması gerekir. .

Ayrıca ilginizi Çekebilir : Transistörler

                                                      Kondansatörler

Tristör Sembolü

Tristörlerin Yapısı:

Pnpn tipi yarı iletken maddelerin yan yana getirilmesi ile oluşturulur. Farklı kılıf türlerinde, anot-katot uçları geyt ucuna göre daha kalın imal edilmiş olabilir. Tristörler geyt ucunun bağlı oldukları maddeye göre N kapılı ya da P kapılı olarak ayrıştırılırlar. Tristörler ile ilgili bilinmesi gereken bir diğer özellikte DC de çalışma esnasında geyt yani tetikleme gerilimi kesilse dahi tristör iletimine devam edecektir. Bu durum AC de tam tersidir. Yani AC de çalışırken tetikleme gerilimi kesildiğinde tristör iletken durumdan yalıtkan duruma geçecektir.

Tristörlerin Madde Yapısı

Tristörlerde Tetikleme ve Durdurma :

Tristörler için yük, anot ve katot uçlarına bağlanarak, tetikleme yapacak düşük akım geyt ucuna bağlanır. Tristörlerin geyt ucundan tetiklenmeden önceki anot ve katot arası dirençleri çok yüksektir.  Tristörleri tetiklemek için farklı yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler ; Ana besleme kaynağı ile tetikleme yapmak, izolasyon trafo ile tetikleme yapmak, farklı bir DC kaynağından tetikleme yapmak, Optokuplör ile tetikleme yapmak, Aşırı sıcaklık ile tetikleme yapmak, Anot ve katot arasına yüksek gerilim uygulayarak tetikleme yapmaktır.

Ayrı Bir DC üreticiden Tetikleme Akımı Sağlamak

Farklı Bir Dc Üretici ile Tristör SCR Tetiklemesi :

Üstteki devrede, tristörün farklı bir dc gerilim kaynağı ile nasıl tetiklenebileceği ve bazı gözlemlerin yapılabilmesi için ekstra devre elemanları- alıcılar kullanılmıştır. Şekilde anahtarlara basılmadan herhangi bir çalışma söz konusu olamaz. B anahtarına basılarak devre çalıştırılmak istendiğinde yani lambanın yanması istendiğinde, Yukarıda söylediğimiz gibi geyt ucunu B anahtarı tek başına tetikleyemediği için Anot ve katot arası yüksek bir direnç söz konusudur. Bu durumda lamba yine yanmayacaktır. B anahtarının kapalı olduğunu varsayarsak ve C anahtarına kısa süreli bir dokunuşla geyt ucunun tetiklenmesini sağlarsak tristör SCR, iletime geçecek ve lamba yanacaktır.

Tristör ( SCR ) Ana Kaynaktan Tetikleme

Ana Besleme Kaynağı ile Tristör Tetiklenmesi :

Ana besleme kaynağı ile aynı zamanda tristör tetiklemesi yapabilmek için örneklendirilmiş üst şemada, gördüğünüz gibi geyt tetikleme akımı ile anot besleme akımı aynı enerji kaynağından alınmıştır. Şekilde C anahtarı kapatıldığında lamba yanacaktır. Burada bilinmesi gerekenler, Tristörlerin her zaman pozitif enerji ile tetiklendiği ve Şekildeki devrede C anahtarı ile devre kesilmek istendiği halde lamba yanmaya devam ediyorsa gerilim kaynağının dc olduğudur.  Ayrıca AC bir kaynak olduğu varsayılır ise, C anahtarı kapatıldığında, diyot'un anot ucu üzerinden sadece pozitif enerji akacağı için tetikleme yine gerçekleşecek ve lamba ışık verecektir. Fakat C anahtarı ile devre kesilirse dc'nin tersine lamba sönecektir. 

Tristörlerin tetiklenmesi gibi durdurulması ( kesime sokulması ) içinde farklı yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler ; seri anahtar ile durdurma, paralel anahtar ile durdurma, rezonans ile durdurma dır. 

Tristör ( SCR ) Sağlamlık Kontrolü

Tristörlerde sağlamlık kontrolü için avometre ile direnç kademesinde yapılacak ölçümlerde;

•  Anot ve Geyt arası her iki yönde yüksek direnç ölçülüyor,
• Katot ve Geyt arası, bir yönde yüksek diğer yönde düşük direnç ölçülüyor,
• Anot ve Katot arası her iki yönde yüksek direnç ölçülüyor ise, Tristör Sağlamdır.

Tristörlerin Uçlarının Tespiti ; Tristörlerde uç tespiti yapmak oldukça basittir. Avometre ile direnç kademesinde yapılacak ölçümlerde sadece iki ayar arasında bir yönde sapma olacaktır. Sapmanın görüldüğü anda ölçü aletinin siyah renkli probunun temasta olduğu ayak Geyt ucu ve diğer ayak ise, katot ucudur. Geriye kalan uç bilindiği üzere anot ucudur.

Ayrıca, tristörün üzerindeki yazıları okuyabileceğimiz şekilde kendimize doğru tuttuğumuzda, Bacakları sırasıyla, Katot, anot ve geyt şeklinde sıralı olacaktır. 

Paylaş:

Etiketler:

elektronik scr nedir tristör bağlantısı tristör devreye bağlantısı tristör nedir tristör sağlamlık kontrolü tristör uçlarının tespiti

• Önceki
• Sonraki