En Son Yazılan Dökümanlar

Optokuplör Nedir ? | Optokuplör Devreleri | Tüm Detaylar...

- 15.04.2016 2 Yorum
Optokuplör hakkında tüm detaylar
Optokuplör ( Optocoupler ) Nedir : Optokuplör, optik yalıtıcı olarak da isimlendirilen ve aynı devrenin iki farklı akım ve gerilim değerine sahip bölümlerini birbirinden fiziksel olarak ayrı tutmak için kullanılan devre elemanıdır. Örneğin ; 220 V ve 24 V'luk gerilimlerin bir arada kullanıldığı devrelerde, optokuplör yardımı ile iki gerilim birbirinden yalıtılır ve devrenin sorunsuz çalışması sağlanır. Optokuplör ( Optocoupler ) devrelerine geçmeden önce yapılarını, çalışma prensiplerini ve çeşitlerini birlikte inceleyelim. 

Optokuplör Yapısı:

Optokuplörlerin içlerinde infared diyot ( LED ) ve onun tam karşısına konumlandırılmış bir foto transistör, foto tristör, foto triyak ya da fotodiyot bulunmaktadır. Yapısındaki malzemelerden de anlaşılacağı üzere ışık takibi ilkesine göre çalışırlar. Bu durumu çalışma prensibi başlığı altında daha detaylı inceleyeceğiz.
optokuplör iç yapısı
Örnek Bir Optokuplör ve İç Yapısı

Optokuplör Çalışma Prensibi : 

Optokuplör kelimesi, optik kuplaj anlamına gelmektedir. Optokuplörler, bağlı oldukları elektriksel sistemlerde iki farklı gerilim katını birbirinden yalıtmak amacı ile kullanılırlar. Bu işlemi gerçekleştirirken katlar arasındaki sinyal alışverişininde kesilmemesi gerekmektedir. Yani katlar birbirinden fiziksel olarak ayrıştırılır ama aradaki iletişim optik ya da manyetik olarak sürer. Burada amaç, katlardan herhangi birindeki fazla akım ya da gerilim unsurlarından diğer kat ya da katları yalıtmak ve korumaktır. Peki bu işlevi optokuplörler nasıl gerçekleştirir ? Yukarıda da söz ettiğimiz gibi optokuplörler yapılarında bir adet led diyot ve onun yaydığı ışık ile iletime geçen bir foto devre elemanı bulundururlar. Led diyot ışık yaymak üzere doğru polarize edildiğinde ve iletime geçtiğinde, tam karşısında konumlandırılmış olan foto devre elemanı ( Foto transistör, foto triyak, foto tristör vb.) ışığı algılar ve iletime geçer ya da ışık sönerse algılayıcı foto eleman yalıtıma geçer.
optokuplör sembolü
Optokuplör Sembolü
Not : Optokuplör elemanının devre çizimlerinde kullanılan sembolü yukarıdaki gibidir.

Optokuplör Sağlamlık Kontrolü : 

Optokuplör devre elemanının sağlamlık kontrolünün yapılabilmesi için o elemana ait olan ürün kataloğu ve iç bağlantı şemasının temin edilmesi ya da optokuplör bacaklarının tek tek bilinmesi gerekmektedir. Sonrasında leddiyot'un doğru polarize edilerek iletime geçirilmesi ve ölçü aleti ile algılayıcı foto elemanın iletime geçip geçmediği kontrol edilmelidir. Led diyot iletim durumda ve algılayı eleman da iletimde ise optokuplörün sağlam olduğu anlaşılır.

Optokuplör Çeşitleri ve Kullanım Alanları : 

Daha önce optokuplörlerin elektriksel bir sistemde farklı gerilim değerlerine sahip iki devre katını birbirinden yalıtmak amacı ile kullanıldığına değinmiştik. Yani optokuplörler, çok düşük gerilim ve akım değerleri ile çalışan bir tetikleme devresini, yüksek voltaj ve akım değerlerindeki bir güç devresine bağlamak ve kumanda etmek için kullanılırlar. Bu sayede düşük güçteki kumanda devresi yüksek akım ve gerilim değerlerinden izole edilmiş olur. 
Optokuplör  ( Optocoupler ) devre elemanı, 2000-5000 V gibi yüksek gerilimlere dayanabilecek şekilde tasarlandıklarından tüm sistemlerde rahatlıkla kullanılabilirler.

Optokuplör Çeşitleri : 

==> Transistör Optokuplör
==> Diyot Optokuplör 
==> SCR Optokuplör
==> Triak Optokuplör
==> Dirençli Optokuplör
==> Tristör Optokuplör

Optokuplör Devreleri :

Bu başlık altında örnek olarak çizilmiş bazı optokuplörlü devrelere yer vereceğiz. 

optokuplör devre örnekleri


Optokuplör | Motor ve Röle Kontrol Devresi:
Optokuplör - motor ve röle kontrol devresi
Optokuplör | Fototransistör - Motor ve Röle Kontrol
Optokuplör Alarm Devresi:
Optokuplör alarm devresi
Optokuplör Alarm Devresi



EMK | Elektromotor Kuvvet ve Gerilim , Potansiyel

- 14.04.2016 Henüz Yorum Yapılmamış
EMK nedir ? Elektromotor kuvveti nedir
Elektromotor kuvvet, bir devrede yük akışını sağlayan kaynağın uçları arasındaki potansiyel farktır. Elektromotor kuvveti, kısaca EMK olarak ifade edilir ve E harfi ile gösterilir. EMK ( Elektromotor kuvveti) pil, akü, dinamo ve alternatör gibi elektrik enerjisi kaynakları ile elde edilir.
EMK ve Gerilim Tanımları arasındaki farklar: Emk kısaca, devre açık durumda iken kaynağın uçları arasındaki potansiyel fark, gerilim ise, herhangi iki noktanın potansiyelleri arasındaki fark olarak tarif edilebilir. Konunun daha iyi anlaşılması ve detaylar için dökümanımızın devamını inceleyelim...

Elektromotor Kuvvet, Potansiyel, Gerilim :

Aşağıda örnek olarak hazırlanmış Şekil 1 elektrik devresinde, akımın A noktasından B noktasına doğru akmasının sebebi, bu iki noktanında zıt elektrik yüklerini taşıyor olmasıdır. ( +  - ) Bu durum iki nokta arasında bir gerilim olduğu anlamına gelir. Devre üzerinde inceleme yaparsak, A ve B noktalarının potansiyellerini Ua ve Ub olarak isimlendirdiğimizde; Bu iki nokta arasındaki potansiyel fark :
elektromotor kuvvet ve gerilim
Şekil 1
U = Uab = Ua - Ub olur.
Bu formülde:
Ua ==> A noktasının potansiyelini V
Ub ==> B noktasının potansiyelini V
U = Uab ==> A ve B noktaları arasındaki gerilim V gösterir.
A noktasının potansiyeli olarak kabul ettiğimiz Ua : A noktası ile toprak arasında ölçülen gerilim, B noktası potansiyeli olarak kabul ettiğimiz Ub de B noktası ile toprak arasında ölçülen gerilimi gösterir. 
Not: Toprak potansiyeli 0 ( sıfır ) olarak kabul görür.
Üreteçler sürekli olarak elektrik enerjisi veren, biri kutuplarında elektron azlığı ( Pozitif Kutup ) , diğer kutuplarında ise elektron fazlalığı ( Negatif kutup ) olan elektrik enerjisi kaynaklarıdır. Üreteçler bir elektrik devresine bağlandıklarında, elektron fazlalığı olan negatif kutuplarındaki elektronlar bağlı oldukları devredeki devre elemanları üzerinden geçerek pozitif kutuptaki elektron azlığını gidermek isterler yani devrelerini tamamlarlar.
Elektrik devrelerinde akım geçişine izin verilmediği ( AÇIK DEVRE ) durumlarda, üretecin uçları arasındaki potansiyel farka EMK ( Elektromotor Kuvvet ) denir. Bir başka deyişle; elektromotor kuvvet, elektrik yüklerini harekete geçiren kuvvete denir.
açık devre nedir ? Kapalı devre nedir ?
Şekil 2 Açık ve Kapalı Devre
Üstte şekil 2 de açık ve kapalı devre örneklerinde görüleceği üzere ; 

Açık devre: 

Alıcı ve üreteç arasındaki bağlantıyı önleyen yani devreyi kesen anahtar ( Şekil 2 de S isimli anahtar ) açık konumda ( Akım geçişine izin vermez ) ise, devremiz AÇIK devre dir.

Kapalı Devre:

Açık devre tanımında anlatılan durumun tam tersi durumda, yani alıcı ve üreteç arasındaki S anahtarı kapalı ise, ( Akım geçişi sağlanır ) devremiz KAPALI devre dir. 

EMK ( Elektromotor Kuvvet ) ve Gerilim Arasındaki Fark:

Şekil 1 de gösterilen devre üzerinden iki terim arasındaki farkı anlamaya çalışalım...

Gerilim: Devre üzerinde bulunan S anahtar kapalı durumda ve akım geçişi var ise, yani devremiz bir kapalı devre ise, üreteç alıcı uçlarına direk bağlanmış olur. Bu durumda alıcı uçlarında oluşan potansiyel farka gerilim düşümü ya da kısaca Gerilim denir. Gerilim U harfi ile gösterilir ve birimi Volt'tur.
Elektromotor Kuvvet: Gerilim için geçerli olan durum tam tersi ise, yani şekil 1 deki S anahtarı açık ve akım geçişi yok ise ( Açık devre ) Üreteç alıcı uçlarına direk bağlı değildir. Bu durumda üreteç uçlarındaki potansiyel fark, elektrik yüklerini harekete geçirmeyi ve devreyi çalıştırmayı bekleyen kuvvete Elektromotor Kuvveti denir. E harfi ile sembolize edilir ve birimi Volt'tur.



LDR ( Foto Direnç ) Nedir ? LDR Devresi - Light Dependent Resistance

- 13.04.2016 Henüz Yorum Yapılmamış
LDR foto direnç
Bu dökümanımızda optik sensör grupları ailesinde yer alan ve ilk akla gelen devre elemanlarından biri olan LDR 'nin ( Foto direnç ) yapısını, çalışma prensibini, uygulama alanlarını ve sağlamlık kontrolü gibi bilinmesi gereken yapısal özelliklerini inceleyeceğiz. Ayrıca döküman içerisinde LDR ile kurulabilecek bazı devre şemalarına da yer vereceğiz.. 

LDR ( Foto Direnç ): 

Foto dirençler yani LDR, light dependent resistance kelimelerinin baş harflerinden kısaltılarak isimlendirilmiştir. Ldr'ler ortamdaki ışığın takibi ilkesine göre çalışırlar. Yani ortamda üzerlerine düşen ışık şiddeti ile ters orantılı olarak direnç gösterir ya da iletim sağlarlar. Daha basit bir dille anlatacak olursak; Foto direnç yüzeyine düşen ışık şiddeti fazla olduğunda ldr'nin göstereceği direnç az, ışık şiddeti az olursa göstereceği direnç yüksek olur. Bu anlattıklarımızı bir görsel ile pekiştirelim. Böylelikle ldr çalışma mantığı daha anlaşılır olacaktır. Bakınız: Şekil 1
LDR foto direnç, light dependent resistance
Şekil 1 LDR çalışma prensibi
Şekil 1 de görüleceği üzere ldr yüzeyine uygulanan ışık şiddeti 10 lux değerinde ise, ölçü aletinin ldr üzerinde ölçtüğü direnç değeri 10M ohm gibi çok yüksek bir direnç, Aynı kaynaktan uygulanan ışık şiddeti 1000 lux değerine çıkarıldığında ise ölçü aletinin ldr üzerinde ölçtüğü direnç değeri sadece 400 ohm dur. 
LDR ( Foto Direnç ) üretiminde, kadminyum sülfür, kadminyum selenür, germanyum, selenyum vb. ışığa duyarlı maddeler kullanılır. LDR'lerin hassasiyet durumları, kullanılan bu maddelerin yoğunluğuna bağlı olarak değişim gösterir. Ayrıca algılama hassasiyeti ve duyarlılığı da yine kullanılan bu maddelere bağlıdır. LDR'lerin ışığı daha iyi algılayabilmesi ve duyarlılığının arttırılabilmesi için yüzeylerine plastik ya da cam kaplama yapılır.
ldr, foto direnç
LDR foto direnç sembolleri
LDR Kullanım Alanları: Işık ile kontrol sağlanması gereken bir çok devrede karşımıza ldr elemanı çıkmaktadır. En sık tercih edildiği alanlar ise, sokak aydınlatmaları, sensörlü armatürler, dış kapı zillerinde buton aydınlatmaları vb.

LDR Foto Direnç Uygulama Devresi Örneği: 

ldr foto direnç karanlıkta led yakmak
Ldr ile karanlıkta led yakma devresi
Işığa Duyarlı Devre Elemanları İsimi Dökümanımıza Ulaşmak için BURAYA tıklayın.




Işığa Duyarlı Devre Elemanları ( Fotodiyot, Foto Transistör, LDR.. )

- Henüz Yorum Yapılmamış
ldr, fotodiyot, foto transistör, foto tristör, foto triyak
Işığa duyarlı devre elemanları, ışık miktarındaki değişimi takip ilkesine göre çalışan ve ışık miktarındaki değişime bağlı olarak akımın ya da voltajın geçişini veya kesimini sağlayan devre elemanlarıdır. Bu dökümanımızda ışığa duyarlı devre elemanlarını inceleyeceğiz.

Fotodiyot ( Işığa Duyarlı Diyot): 

Üzerlerine ışık düştüğünde iletime geçen devre elemanlarına fotodiyot [ Photodiode ] ( ışığa duyarlı diyot ) denir. Fotodiyotlar üzerlerine düşen ışık ile orantılı olarak belirli bir miktarda voltaj da üretirler. Fakat bu özelliğinden ziyade daha çok ters polarize edilerek kullanılır ve sızıntı akımlarının ışık ile orantılı olarak değişmesi özelliğinden yararlanılır. Fotodiyotlar uygulamada en sık; hırsız alarm sistemlerinde, pozometrelerde, televizyonlarda, müzik setlerinde, uzaktan açılır kapı sistemlerinde vb. ışık algılayıcı olarak kullanılırlar. Fotodiyotlarda katot ucundan anot ucuna doğru akan akım, ışığın şiddetine göre 5mA ile 150mA arasında değişim gösterir.
fotodiyotlar
Fotodiyot

LDR ( Fotodirenç ):

LDR, üzerine düşen ışık şiddeti ile ters orantılı olarak direnç gösteren devre elemanıdır. Yani üzerine az ışık düştüğünde çok direnç gösterir. Çok ışık düştüğünde ise az direnç gösterir. Ldr üretiminde, kadminyum sülfür, kadminyum selünür, germanyum, selenyum gibi ışığa duyarlı maddeler kullanılır. Ldr elemanının hassasiyeti kullanılan bu maddelerin oranına bağlı olarak değişim gösterir. Ayrıca elemanın duyarlılığı ve algılama hassasiyeti de bu maddelere bağlıdır. Ldr'lerin ışığı daha iyi algılayabilmesi ve odaklanabilmesi için yüzeylerine plastik ya da cam kaplama yapılır. Ldr ile ilgili anlatıklarımızın daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıda görseli inceleyebilirsiniz.
ldr çalışma prensibi
Ldr ışık şiddetine göre çalışma örneği
Ldr'nin ışık şiddetine göre nasıl çalıştığını gösteren üstteki şemada Ldr yüzeyine şiddetli ışık uygulandığında sağ taraftaki ölçü aletinin ldr den ölçerek gösterdiği direnç değeri 400 ohm gibi küçük bir direnç değeridir. Aynı devrede ışık kapandığında ölçü aletinin gösterdiği direnç değeri 10M ohm gibi yüksek bir değere ulaşmaktadır.

Foto Transistör:

Üzerine düşen ışık şiddeti ile orantılı olarak iletkenliği değişen transistör tipine foto transistör denir.  Foto transistörlerde beyz ucuna ışık düştüğünde, kollektör ve emiter uçları arasında akım geçişi sağlanır. Yani transistör iletime geçer. Foto transistörler, Beyz ve kollektör bacakları arasına yerleştirilen bir fotodiyot ile oluşturulur ve ışığın odaklanmasını sağlamak amacı ile beyz ucuna mercek yerleştirilir.
foto transistör sembolü
Foto transistör ve sembolü

Foto Tristör:

Foto tristörler, geyt ucuna ışık uygulandığında, anot ve katot uçları arasında akım iletimi sağlayan devre elemanlarıdır. Uygulamada pek tercih görmeyen foto tristör elemanları, tek yönlü iletim sağlar.
foto tristör sembolü
Foto Tristör Sembolü

Foto Triyak:

Foto tristörler gibi uygulamada az tercih edilen bir devre elemanı olan foto triyaklar, foto tristörlerin aksine her iki yönde de akım geçişine izin verirler.
foto triyak sembolü
Foto triyak sembolü





Elektrikçinin El Kitabı [ Her Elektrikçinin Bilmesi Gerekenler 2 ]

- 12.04.2016 2 Yorum
elektrobank
Daha önceki her elektrikçinin bilmesi gereken devre şemaları ve cihaz bağlantıları başlıklı dökümanımızda  meslektaşlarımıza, mesleki eğitim alan öğrenci kardeşlerimize ve elektrik mesleğinde henüz yeni olan, kendini geliştiren elektrik ustalarımıza faydalı olabilecek ve istediklerinde ulaşabilecekleri bazı temel cihaz ve devre bağlantılarına yer vermiştik. Her Elektrikçinin Bilmesi Gereken Devre Şemaları ve Cihaz Bağlantıları  başlıklı dökümanımızda bulunan :
1 Zaman Saati Bağlantı Şeması
2 Televaryatör Bağlantı Şeması
3 Permütatör Bağlantı Şeması
4 Darbe Akım Anahtarı Bağlantı Şeması
5 Komütatör Vavien Bağlantı Şeması
6 Kontaktör Bağlantı Şeması
7 Kapı Otomatiği Bağlantı Şeması
8 Vavien Dimmer Bağlantı Şeması
9 Kartlı Enerji Saver Bağlantı Şeması
10 Işıklı Komütatör Bağlantı Şeması
11 Kaçak Akım Koruma Rölesi Bağlantı Şeması
Konularına ulaşmak için B U R A Y A tıklayabilirsiniz...
Yukarıda söz ettiğimiz dökümanımıza aldığımız olumlu tepkiler ve meslektaşlarımızdan gelen yorumlarda dökümanda bulunması gereken bazı cihaz bağlantıları ve devre şemaları ile ilgili bu ikinci ( Elektrikçinin El Kitabı ) dökümanımızı hazırlama gereği duyduk. 

İçindekiler:

Monofaze Sayaç Bağlantı Şeması..............................................................................1

Trifaze Sayaç Bağlantı Şeması...................................................................................2

Vavien Anahtar Bağlantı Şeması................................................................................3

Komütatör Anahtar Bağlantı Şeması..........................................................................4

Dimmer Anahtar Bağlantı Şeması..............................................................................5

Merdiven Otomatiği Bağlantı Şeması.........................................................................6

Yıldız Üçgen Bağlantı Şeması....................................................................................7

Fotosel Röle Bağlantı Şeması.....................................................................................8

Kombi Sayaç Bağlantı Şeması....................................................................................9

Acil Aydınlatma Kit Bağlantı Şeması........................................................................10


1 fazlı sayaç bağlantı şeması
Dijital ve Analog Sayaç

1- Monofaze Sayaç Bağlantı Şeması ( Ev Tipi ): Analog ve dijital olmak üzere iki tipte karşımıza çıkan monofaze ( 1 Fazlı ) elektrik sayaçları genel olarak daire tesisatlarında kullanılırlar. Şebeke üzerinden gelen faz ve nötr hatları üzerinden geçerek sigorta kutusuna ve buradan da daire içerisindeki alıcı ya da prizlere dağıtılır. Tesisat üzerinde kullanılan alıcı sayısı arttıkça sayaç ibresi daha hızlı döner ve tüketilen enerji miktarı hesaplanır..




1 fazlı elektrik sayacı bağlantısı daire tipi
1 Fazlı Sayaç Bağlantı Şeması ( Ev tipi )

2- Trifaze Sayaç Bağlantı Şeması:
trifaze sayaç bağlantı şeması
3 Fazlı sayaç bağlantı şeması
vavien anahtar tesisatı
Vavien Anahtar
3- Vavien Anahtar Bağlantı Şeması: Bina tesisatları, daireler, ofis ve işyeri gibi alanlarda belirli bir lamba ya da lamba grubunu farklı iki noktadan yakıp söndürebilmek amacı ile kullanılan tesisat sistemine denir. 



vavien anahtar bağlantı şeması
Vavien Anahtar Bağlantı Şeması
                                                                                                                                                                                                                                        
komütatör anahtar bağlantısı
Komütatör Anahtar
4- Komütatör Anahtar Bağlantı Şeması: Komütatör anahtar bağlantısı, birden fazla lambayı iki ayrı grup halinde aynı noktadan yakıp söndürebilmek için kullanılır. 
çiftli anahtar bağlantısı
Komütatör Anahtar Bağlantı Şeması




Dimmer Anahtar Bağlantısı
Dimmer Anahtar
5- Dimmer Anahtar Bağlantı Şeması: Dimmer anahtarlar genel olarak aydınlatma sistemlerinde tercih edilir. Üzerlerine düşen Alternatif akım değerlerinin bir kısmını kendi bünyesinde bir kısmınıda alıcı üzerinde tutarak, aydınlatmanın istenilen ışık şiddetinde yanmasını sağlar. Dimmer anahtarlar tasaruflu ampuller ya da floresan lambalarda direkt olarak takılarak kullanılamazlar.
Dimmer anahtar bağlantı şeması
Dimmer Bağlantı Şeması

6- Merdiven Otomatiği Bağlantı Şeması: Merdiven otomatiği sistemi binalarda, merdiven aydınlatmalarının belirlenen sürelerde ve istenilen katlarda yanmasını ve sönmesini sağlamak için kurulan sistemdir. Merdiven otomatiği prensip devre şeması aşağıdaki gibidir.
Merdiven otomatiği bağlantı şeması
Merdiven Otomatiği Bağlantı Şeması

yıldız üçgen kumanda devresi
Yıldız Üçgen Uygulaması
7- Yıldız Üçgen Bağlantı Şeması: 3 Fazlı asenkron motorlar ilk kalkınma anında şebekeden, normal akımlarının 3-5 katı fazla akım çekerler. Bu kalkınma akımları şebeke üzerindeki diğer alıcılara ve tesisata zarar verebilir. Bu durumu önlemek için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri yıldız üçgen yol verme yöntemidir.
yıldız üçgen kumanda devresi
3 Fazlı Asenkron Motorlarda Otomatik Yıldız Üçgen Yol Verme Kumanda ve Güç Devresi
8- Fotosel Röle Bağlantı Şeması: Işık sensörüne bağlı olarak gün ışığını izleme ilkesi ile çalışır. Yol ve bahçe aydınlatmaları uygulama alanlarının başında gelir.
fotosel röle bağlantı şeması
Fotosel Röle Bağlantı Şeması

9- Kombi Sayaç Bağlantı Şeması:  Kombi sayaçlar ile ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, Kombi Sayaçlar isimli dökümanımıza BURADAN ulaşabilirsiniz.
kombi sayaç bağlantısı
Aktif - Reaktif Kombi Sayaç Bağlantı Şeması
10- Acil Aydınlatma KİT Bağlantı Şeması: 
Acil aydınlatma kiti bağlantı şeması
Acil Aydınlatma Kiti Bağlantısı




İletken Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler

- 29.01.2016 Henüz Yorum Yapılmamış
iletken kesiti hesabı ve iletken seçimi
Elektrik enerjisinin üretim merkezlerinden, tüketim merkezlerine ve son alıcıya kadar iletilmesinde kullanılan iletkenler, iletim özelliği yüksek örgülü bakır alüminyum, çelik örgülü alüminyum aldrey gibi metal alaşımlardan oluşurlar. Enerji nakil hatları ve dağıtım hatlarında kullanılan iletken kabloların görevlerini en az kayıp ve yüksek verimle yerine getirebilmeleri için bazı özelliklerin doğru belirlenmesi ve buna göre kullanılması gerekmektedir.
Eğer iletkenlerin kullanılacağı durum ve alan özellikleri ( üzerine düşecek akım, gerilim, hava şartları ve etkileri vb. ) bilinir ve iletken tercihi bu planlama doğrultusunda yapılır ise daha verimli bir iletim sağlayacaktır. İletkenlerin seçilmesinde dikkat edilmesi gereken kriterler şunlardır ;

=> İletkenlik Kriteri : Elektrik enerjisinin iletim ve dağıtımında en çok tercih edilen iletken türü, bakır ve alüminyumdan yapılmış olan iletkenler dir. İletkenlik kavramı, kullanılan maddenin türüne göre değişkenlik gösterir. Altın ya da gümüş, çok iyi birer iletken olmalarına rağmen maliyet hesabının çok yüksek olması sebebi ile tercih edilmezler. Özellikle havai hatlarda kullanılacak iletkenler için bakırın tercih edilmeme sebebi ağır ve alüminyum'a göre daha pahalı olmasıdır. Galvanizlenmiş çelik teller ya da alüminyum teller ya da alüminyum alaşımlı aldrey teller havai hatlarda en çok tercih edilen iletken tellerdir. İki farklı metalden yapılan iletkenin kullanışlı olmasının sebebi, alüminyum ve çelik tel arasında kimyevi bir bağıntının olmamasıdır. Çelik teller sadece dayanıklılık açısından önemlidir. Asıl iletim görevini alüminyum teller yerine getirir.

=> Korona'ya Karşı Dayanıklı Olması : Özellikle nemli havalarda, havai hat iletkenlerinin etrafında mor bir ışık demeti görülür. Eğer iletken etrafında bir zedelenme var ise ve bu iletken etrafındaki ışık halkaları birbirine temas edecek olursa iletken yüzeyinde delinmelere yol açar. Dolayısı ile bu durum iletken yüzeyinin iyonize olmasına ve aşınmasına sebebiyet oluşturur. Havai hat iletkenlerinin korona olayına karşı dikkatli seçilmesi ve iletken yüzeyinin düzgün olması gerekir.

=> Çap Kriteri : YG ( Yüksek gerilim ) hatlarında alüminyum ve örgülü alüminyum iletkenler kullanılır. Alüminyum iletkenlerin, bakır iletkenlere göre geçirgenliklerinin daha az olması sebebi ile çaplarının daha kalın seçilmesi gerekir. Tabii bu durum beraberinde bazı olumsuzlukları da getirir. Örneğin hava şartlarından kaynaklı rüzgar etkisi, oluşabilecek buz kütleleri vb. Bu olumsuzlukların oluşabileceği göz önünde bulundurularak en uygun çapta iletken tercih edilmelidir. 
havai hatlarda buzlanma

=> Özgül Ağırlık Kriteri : Havai hatlarda kullanılan iletkenlerin özgül ağırlıkları ne kadar az olursa, durdurucu direğe gelen çekme kuvveti de o kadar az olacaktır. Bu durum aynı zamanda iletkenlerin mekanin olarak zorlanmasınıda azaltacak ve maliyeti de düşürecektir.
=> Sehim ( Fleş ) Kriteri : Hava hatlarında bulunan iletkenlerde oluşan sarkma olayına sehim denir. Sehim hakkında daha detaylı bilgi için bu dökümanımızı inceleyebilirsiniz ;
Döküman : Sehim Nedir ? 

=> Mekanik Dayanıklılık Kriteri : Elektrik iletim ve dağıtım hatlarında kullanılan iletkenlerin yukarıda saydığımız kriterlerin dışında bulundurması gereken bir diğer kriter de mekanik dayanıklılıktır. Havai hatlar dış ortam şartlarına maruz kaldığından ( Soğuk hava, sıcak hava, buzlanma, rüzgar vb. ) kopma, paslanma ya da kopan bir hattın, diğer bir hat üzerine düşmesi gibi olumsuzluklar doğurabilir. Bu olumsuzlukların önünü alabilmek için mekanik dayanıklılığı yüksek olan iletkenler tercih edilmelidir.
=> Isıya Karşı Dayanıklılık Kriteri : Bilindiği üzere ; üzerinden akım geçen bir iletkende ısınma oluşur. Özellikle yüksek gerilim hatlarında, yaz aylarındaki sıcaklık artışı ve iletkenin kendi üzerinde taşıdığı akım değerleri ile birlikte ısınma ve bu ısınmaya bağlı olarak sarkma ( Sehim ) oluşur. Dış ortamdaki hafif rüzgar esintileri bu ısınmayı olumlu yönde etkileyebilse de rüzgarın olmadığı günlerde iletken boyunda uzuma ve sarkmalar en üst seviyeye çıkar. Bu durumu bilerek ve iletkenlerin sıcaklık ile orantılı uzama katsayılarının göz önünde bulundurulmas ile sehim hesaplarının da bu katsayılar baz alınarak yapılması gerekmektedir. Aşağıdaki tabloda uzama katsayılarını inceleyebilirsiniz. ; 
çeşitli iletkenlerin karakteristik eğrisi



Sehim Nedir ( Fleş ) Hesabı Nasıl Yapılır ?

- 28.01.2016 Henüz Yorum Yapılmamış
sehim hesabi
YG ( Yüksek gerilim ) enerji nakil hatlarında, direkler arasında bulunan enerji hattı nakil iletkeni, kendi ağırlığı sebebi ile sarkar.. Direkler arasında gerili olan iletkenin bağlı olduğu 2 izalatör arasında varsayılan doğru çizgi ile iletkenin en çok sarkma gösterdiği bölge arasındaki uzaklığa Sehim ( Fleş ) denir. Havai hat iletkenleri çekilirken, iletkenin çekme ve gerilme kuvveti, hava şartlarının oluşturabileceği ( Rüzgar yükü, buz yükü vb.) ve direkler arasındaki mesafeler göz önünde bulundurularak çekilir. Bu hatlarda oluşacak olan sehim, havai hat direklerinin geçiş güzergahı olan bölgenin coğrafi şekli ve iklim şartlarına göre formülize edilerek hesaplanır.
f =     ( G x a² ) / (8 x P )

Formül bileşenlerinin Açılımı :
f => Sehim
P=> Gerilme ( Kg / Cm² )
G=> İletkenin yoğunluğu ( Kg  / dm³ )
a=> İki direk arasındaki uzaklık ( m )

Havai hatlarda direkler arasında yükseklik ( Kot ) farkı bulunmuyor ise, oluşacak en büyük sehim hattın tam ortasında dır. Farklı yükseklikler de direkler var ise, oluşacak sehim, daha düşük yükseklikte olan direğe yakın taraftadır.
sehim hesabı

Elektriksel Güç Nedir ? Elektrikte Güç Nasıl Hesaplanır ?

- 27.01.2016 Henüz Yorum Yapılmamış
elektriksel güç ve elektrikte güç güç hesabı formülleri
Elektriksel sistemlerde cihazların 1 sn. de harcayacakları enerji miktarları birbirinden farklıdır. Bu durum şöyle bir tanımı ortaya çıkarır. Elektrikte güç; elektriksel cihazların birim zamanda harcadıkları enerjiye denir. Elektrikte güç kavramı üç başlığa ayrılır. Bunlar; Görünür güç, aktif güç ve reaktif güç tür. Elektrikte gücün birimi watt'tır '' W '' harfi ile sembolize edilir.
Watt : SI de uluslar arası standart güç birimi olarak kabul edilir. Buhar makinası mucidi olan James Watt'a ( 1736-1819) atfen SI birim sisteminde güç birimi olarak kabul görmüştür. Enerji dönüşüm oranında ölçüm birimidir. Joule / Saniye olarak tanımlanır.

Elektrikte Görünür Güç : Alıcıların şebeke üzerinden çektiği güce, elektrikte görünür güç adı verilir. '' S '' harfi ile sembolize edilir. Görünür gücün formülü : S = U x I dır. Ve birimi VA'dır.

Aktif Güç : Elektriksel bir cihaz çalışmaya başladığı anda güç tüketir. Bu güce aktif güç denir. Alternatif akımda güç denildiğinde anlatılmak istenen aktif güç'tür. Aktif güç, kullanılabilen yararlı güçtür. Biri Watt ve '' W '' harfi ile sembolize edilir. Aktif Güç Formülü : P = U x I x Cosφ dir. 

Reaktif Güç : Yapılarında bobin bulunan ve endüktif etki yaratan alıcıların ( motorlar, transofrmatörler vb.) çektiği güce reaktif güç denir. Oluşan bu etkiyi dengede tutmak için kapasitör kullanılması işlemine kompanzasyon denir. Reaktif güç, aktif gücün tersine kullanılabilir bir güç değildir. Reaktif gücün birimi '' VAR '' ( Volt - Amper - Reaktif  ) dir. Ve '' Q '' harfi ile sembolize edilir. Reaktif Güç Formülü :  Q = U x I x Sinφ dir. 
Alternatif akımda güç denildiğinde, anlatılmak istenilenin aktif güç olduğunu ve birimin watt olduğunu yukarı belirtmiştik. Elektriksel sistemtemlerde watt birden fazla şekilde tanımlanabilir.

Örneğin ;
=> 1Watt = 1 A şiddetindeki bir elektrik akımının, 1 V 'lik gerilim altında yaptığı iştir. 
=> 1Watt = 1 Sn. de yapılan 1 Joule'lik iştir.
=> 1HP ( Beygir gücü) = 736 W
=> 1W = 0,001 KW
=> 1000Watt = 1KW gibi...

Elektriksel cihazların harcadığı elektrik enerjisini belirleyen iki değişken vardır ;
1. Elektrik enerjisi tüketen cihazların, tükettikleri enerji miktarı kullanıldıkları süreye göre değişir.
2. Elektrik enerjisi tüketen cihazların, tükettikleri enerji miktarı sahip oldukları elektriksel güce bağlıdır. 
Örnek 1 : 200W'lik bir ampul, 1sn. çalıştırıldığında 200 joule enerji harcar.
Örnek 2 : 1500W'lik bir elektrikli cihaz bir sn çalıştığında 1500 joule enerji harcamış olur.
Bu durum ortaya şöyle bir formül çıkarır. Eğer cihazın gücü ve çalıştığı süre biliniyorsa tükettiği enerji formülü : Güc x Zaman

Güç hesabı tablosu

Doğru Akımda Güç : Bilindiği üzere alternatif akımla çalışan cihazlar çevremizde çoğunlukta olsada, doğru akımla çalışan alıcılar da vardır. Örneğin; doğru akım motorlarında elektrik enerjisi mekanik enerjiye dönüştürülür ve bir iş yaptırılır. Bu durumda, doğru akım kaynağı ( DC kaynak ), alıcı olan motora her saniye bir enerji verir. Alıcı tarafından ( DC Motor) bu enerji işe dönüştürülür. Konuya başlarken gücün tarifi için, birim zamanda harcanan enerji demiştik. Burada da şöyle bir tanım oluşuyor ; Birim zamanda yapılan işe güç denir. DC 'de güç iki faktöre bağlıdır. Bu faktörler ; Devreye uygulanan gerilim ve ve alıcının çektiği akımdır. Doğru akım devrelerinde, gerilim ile güç doğru orantılıdır. Yani gerilim arttıkça güç artar, gerilim azaldıkça güç azalır. Ayrıca;
=>Akım şiddeti ile güç doğru orantılıdır. Yani akım şiddeti artarsa güç artar. Akım şiddeti azalırsa güç azalır.
=>Alıcıların güçleri akım şiddeti ve gerilim ile doğru orantılı olduğundan çekilen güç, akım x gerilim biçiminde ifade edilir.
=>Alıcının gücü şebekeden çekilen akımada bağlıdır. Gibi ifadelerde ekleyebiliriz.
Matematiksel olarak gücün formülü: P = I x E 'dir. Burada '' P '' güç, '' I '' akım ve '' E '' ise gerilim sembolü olarak kabul edilmiştir. Bir diğer karşılığı da P = U x I dır. Yine aynı şekilde '' P '' harfi gücü, '' I '' harfi akımı ve '' U '' harfide gerilimi temsil etmektedir. Formülün açılımı yukarıda da belirttiğimiz gibi Güç eşittir akım çarpı gerilim. P = U x I formülünde gerilim değeri yerine akım değeri kabul edilirse oluşacak yeni formül şu şekilde olacaktır :
P = I² x R

Güç birimi olan watt'ın katları ve askatlarıda kullanılan değerler arasındadır. Özellikle kilowatt sözcüğü ile piyasada çok sık karşılaşmak mümkündür.

=> Pikowatt : watt'ın trilyonda birine eşittir.
=> Nanowatt : watt'ın milyarda birine eşittir.
=> Mikrowatt : watt'ın milyonda birine eşittir.
=> Miliwatt : watt'ın binde birine eşittir.
=> Kilowatt : watt'ın bin katıdır.
=> Megawatt : watt'ın bir milyon katıdır.
=> Gigawatt : watt'ın bir milyar katıdır.
=> Terawatt : watt'ın bir trilyon katıdır.
=> Patewatt : watt'ın bir katrilyon katıdır.

Alternatif Akım ( AC )'de Güç : Alternatif akım devrelerinde, devreye uygulanan gerilim ve devre üzerinden geçen akım değerleri zamana bağlı değişkenlik gösterir. Bu durumda akım ve gerilim çarpımına eşit olan güç, belirgen olan iki faktörün değişkenliğinden dolayı doğru akım ( Dc ) de olduğu gibi her zaman P = U x I olarak varsayılamaz. Çünki zamana bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Monofaze (1 Fazlı) Alternatif Akım için Güç ve Güç Formülleri : 
Alternatif akım devrelerinde kullanılan alıcı çeşitleri ; Omik alıcılar, Endüktif alıcılar :
Endüktif alıcılar : Röle, trafo, ve ac motorlar gibi bobinli alıcılara endüktif alıcı denir. Ve bağlı oldukları devrelere de endüktif devre denir. Endüktif devrelerde, alıcıların çektiği akım ve gerilim değerleri arasında bir açı farkı vardır. Bu açı farkına, faz farkı ve bu açının kosünüs değerine de güç katsayısı denir. Monofaze endüktif alıcıların gücü, gerilim, akım ve kosinüs fi ile orantılıdır. Bu tanımdan oluşan formül şöyledir :
P = U x I x Cosφ

Omik Alıcılar : Evlerimizde kullandığımız elektrik sobası, ocaklar, ütü ya da atölyede havya gibi bobinsiz alıcılara omik alıcı ve bağlı oldukları devreye de omik devre denir. Omik alıcılar için güç değerleri hesap edilirken, dc 'de olduğu gibi P = U x I formülü kullanılabilir. Yani omik devrelerde, güç, akım ve gerilim çarpımına eşittir.

Trifaze (3 Fazlı) Alternatif Akım için Güç ve Güç Formülleri : 
Endüktif Almaçlar : Trifaze Ac devrelerde kullanılan asenkron motorlar, endüktif alıcılara bir örnektir. Monofaze sistemde olduğu gibi trifaze sistemde de bu alıcıların bağlı oldukları devreye endüktif devre ismi verilir.
 Trifaze Endüktif devrelerde güç formülü :  P =  √3 x I x V x Cosφ dir.

Trifaze Omik Devre ve Alıcılar :  Omik devrelerde güç formülü : gerilim x akım x √3 dür.
Yani : P = U x I x √3   ====> √3 = 1.73